“Ölü Canlar”ı dünya edebiyatının baş eserlerindendir. Öz bir sosyal eleştiri niteliğinde olan bu destan-romanda Gogol, 19. yüzyıl ortalarındaki Rus toplumunun çürüyen yanlarını ortaya koymaktadır.
Romanın kahramanı kibar dolandırıcı Çiçikov, kısa yoldan zengin olmaya çalışan birisidir. Çeşitli çiftlik sahiplerinden, yeni ölen ve ve henüz kayıtlara geçmediğinden, resmiyette yaşıyor gözüken köleleri satın alır. Çiçikov bu yaşıyor gözüken “canlar”ı bir bankaya rehine olarak koymak ve bankadan bunların karşılığında alacağı krediyle de, hayatını saygın bir kişi olarak uzak bir bölgede sürdürmek amacındadır.
Gogol, “Ölü Canlar” hakkında “sadece güldüren” bir roman olmamasını istediğini söylemiştir. Gerçekten de ortaya, okurken hem güldüren hem de düşündüren, dünya edebiyatında eşi olmayan, olağanüstü ironik bir eser çıkmıştır.