Kıvançlıyız; elinizdeki kitap ile Seyahatname'nin bir cildi daha okuyucuya kazandırılmış oldu. Sevinçliyiz; Evliya Çelebi' yi yaşatmaya inanan bir ekiple birlikteyiz. Azimliyiz; gün gelecek son cildin de yayınlandığını göreceğiz. Ve inanıyoruz; kalıcı bir hizmet yapıyoruz.

Tadımlık

giriş

Seyahatnâme'nin III. cildi en çok bilinen ve güvenilir kabul edilen Topkapı Sarayı Kütüphanesi Bağdat Köşkü 305 numaralı nüsha esas alınarak hazırlandı. XVII. yüzyıl Anadolu Türkçesi ile birlikte biraz da Evliya'nın bizzat kendine has üslûbunu yansıtan böylesine hacimli bir eserin yeni Türkçe harflere aktarılmasının ne denli zor bir iş olduğu bütün bilimsel çevrelerce kabul edilmektedir. Böyle bir işe başlandığında şüphesiz neşir ilkeleri açısından; metnin eksiksiz yansıtılmasının yanında, filolojik özellikler, fonetik yapı ve dönemin diğer dil hususiyetlerinin yanısıra, ortaya okunabilir ve anlaşılabilir bir metnin konulması gerekmektedir.

Hazırlanan bu çalışma ne tenkitli bir neşir; ne de spesifik bir dil çalışmasıdır. Bu çalışmada tarih, edebiyat, sosyoloji, antropoloji vb. sosyal bilimlerin hemen her dalı ile uğraşan kişilerin rahat okuyup istifade edebilecekleri eksiksiz bir metnin ortaya konulması hedeflenmiştir. Dolayısıyla tenkitli bir metnin neşrinde istenen değerlendirme ve özellikler bu metinde aranmamalıdır. Bu kitap hazırlanırken şu hususlara dikkat edilmiştir:

Metnin kolay okunmasını sağlamak maksadıyla okuyucuyu gereksiz şekilde yoran transkripsiyon işaretlerine, zarurî hâller dışında yer verilmemiştir.

Orijinal metinde aynı kelimeler zaman zaman farklı imlâ ile yazılmışlardır. XVII. asır dil zenginliğini korumak için bu kelimelerde hiç bir tasarrufta bunulmamış aynı imlâların yansıtılmasına özen gösterilmiştir.

Evliya'nın özellikle harekelediği ama bugün farklı bir imlâ ile yaşayan kelimelerde, orijinal imlânın aktarılmasına özen gösterilmiştir. Ayrıca yer ve şahıs isimlerinde de Evliya'nın imlâsı esas alınmıştır. Ancak, istisna olarak Arz-ı rûm kelimesi Erzurûm olarak yazılmıştır.

Eserde mevcut çıkmalar (derkenar), diğer yazma nüshalar da kontrol edilerek metnin içine yerleştirilmiş ve {} işaretiyle çıkma olduğu gösterilmiştir.

Metinde tamir yoluna gidilmemiş, metnin anlaşılırlığını sağlamak için bazı kelimelere harf ilavesi yapılmış ve bu da [ ] içinde gösterilmiştir.

Metinde geçen âyetlerin Arapça orijinalleri dizilerek, dipnotta sûre ve âyet numaraları ile meâlleri konulmuş; ancak diğer Arapça ve Farsça ibare, deyim, vecize vb.nin metin içinde transkripsiyonu verilmiştir.

Hazırlanan eserin kolay kullanılması için baş tarafına orijinalinde bulunmayan geniş bir İçindekiler ile sonuna da İndeks ilave edilmiştir. Yazma nüsha ile karşılaştırma yapmak isteyenler için orijinal varak numaraları metin içinde [15a; 15b; 16a; ...] şeklinde verilmiş olmakla birlikte indeks, varak numaralarına göre değil, bu kitabın sayfa numaralarına göre düzenlenmiştir.

Elinizdeki eser yalnızca bir veya birkaç kişinin mesaisi sonucunda oluşmadı. Çalışmanın muhtelif aşamalarında konunun uzmanı pek çok ilim adamı ve araştırmacıya da müracaat edildi. Bunlardan ilk anda aklımıza geliverenlerin isimleri şunlardır:

Doç. Dr. Mustafa ÇİÇEKLER, Doç. Dr. İsmail DURMUŞ, Prof. Dr. Nejat GÖYÜNÇ, Prof. Dr. Yaşar KANDEMİR, Eyüp Said KAYA, Doç. Dr. Zekeriya KURŞUN, Rıza KURTULUŞ, Mehmet RİFAT, Prof. Dr. Osman F. SERTKAYA, Prof. Dr. Şinasi TEKİN, Prof. Dr. Nuri YÜCE

Katkılarından dolayı kendilerine sonsuz teşekkürlerimizi sunarız.

Burada yardımlarını gördüğümüz hâlde adlarını anmayı unuttuğumuz diğer araştırmacı ve ilim adamlarına da teşekkürü borç biliriz.

Ayrıca ve özellikle Evliya Çelebi Seyahatnâmesi neşrinin başlatıcısı, yol göstericisi ve edebî malzemenin temin kaynağı olan değerli kültür adamı Orhan Şaik GÖKYAY hocamızı da burada rahmetle anmayı bir vefa borcu biliriz.

Bütün yardım, dikkat ve gayretlere rağmen bu büyüklükteki bir metnin neşrinde hataların olması kaçınılmazdır. Bizden kaynaklanan bu hatalara getirilecek eleştirilerin, ileride yapılacak yeni neşirlerde rehberlik edeceği inancını taşımaktayız.

Seyit Ali KAHRAMAN - Yücel DAĞLI